Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει την Ελλάδα ρημαγμένη.
Από την μια πλευρά βρισκόταν το πανίσχυρο ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ που εδραίωσαν τη θέση τους καθώς στη διάρκεια της κατοχής κατάφεραν και συσπείρωσαν στις τάξεις τους χιλιάδες μαχητές και κέρδισαν τη συμπάθεια του μεγαλύτερου κομματιού της κοινωνίας.
Από την μια πλευρά βρισκόταν το πανίσχυρο ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ που εδραίωσαν τη θέση τους καθώς στη διάρκεια της κατοχής κατάφεραν και συσπείρωσαν στις τάξεις τους χιλιάδες μαχητές και κέρδισαν τη συμπάθεια του μεγαλύτερου κομματιού της κοινωνίας.
Από την άλλη υπήρχε η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου που χωρίς την απαραίτητη λαϊκή νομιμοποίηση στηριζόταν στη βοήθεια, κυρίως, των Βρετανών και μαζί του και όλος εκείνος ο συρφετός που στη περίοδο της κατοχής είχε συνεργαστεί με τους ναζί.
Η Αθήνα κοιμόταν. Κι η κάθε μια ελεύτερή της γειτονιά είχε γύρει αποσταμένη το κεφάλι.
Η Γκύζη είχε ακουμπήσει το κεφάλι στα φαλακρά Τουρκοβούνια, τα Εξάρχεια και η Νεάπολη έκλειναν τα μάτια τρομαγμένα κάτω απ’ το βαρύ ίσκιο του Λυκαβηττού. Το Μεταξουργείο είχε στηρίξει το κεφάλι στο οδόφραγμα της Λευτεριάς.
Οι γειτονιές της Αθήνας πέσανε αποβραδίς μεθυσμένες από δόξα και καπνό και το πρωί τις βρήκε άψυχες, νεκρές, σκλάβες…
Τη στερνή αυτή βραδιά που πέταξε η ψυχή της Αθήνας, η βασανισμένη πόλη κοιμόταν και δεν ένοιωσε πως της έφευγε η μεγάλη της ηρώισσα ψυχή.
Κι έφευγε η ψυχή της γυρεύοντας το γλιτωμό στο χιόνι, στην παγωνιά, στο βοριά, στην ερημιά των βουνών. Έφευγε ο πολεμιστής μας και πίσω τον ακολούθαγε ένας λαός.
Προχώραγαν προς τον Βορρά, σκαρφάλωναν στις κορφές, διάβαιναν τις χαράδρες μα η ψυχή τους φτερούγιζε πάντα πίσω, στην αγαπημένη πρωτεύουσα της πάλης για τη Λευτεριά. Στο στόμα του παλικαριού ερχόταν και ξαναρχόταν – σβησμένο μοιρολόι – ο στίχος του τραγουδιού:
"Την Αθήνα δεν αφήνω,
προτιμώ να σκοτωθώ…".
Τόχε τραγουδήσει με βραχνιασμένη φωνή προχωρώντας φλογισμένος πολεμιστής προς το κέντρο της Αθήνας. Τόχε τραγουδήσει ξεψυχώντας και ταπεινώνοντας μεσ’ απ’ τα συντρίμμια τη δύναμη μιας Αυτοκρατορίας.
Μα τώρα που η Αθήνα έγειρε σκλάβα πως και που να το τραγουδήσει;
Το στόμα το χαρούμενο που κανένας φόβος δε μπόρεσε να το κλειδώσει βουβάθηκε. Τα χέρια που καμιά αλυσίδα δε μπόρεσε να τα σκλαβώσει έγειραν αδύναμα. Και τα μάτια που καμιά πύρινη μπόρα και κανένα μεσαιωνικό βασανιστήριο δε μπόρεσε να τα κάνει για μια στιγμή να χάσουν τη λάμψη τους θόλωσαν από ένα δάκρυ.
Και το δάκρυ απ’ το υγραμένο μάτι κύλησε στο αδύνατο μπαρουτοκαπνισμένο πρόσωπο του πολεμιστή κι από κει έσταξε στο παρθένο χιόνι της απότομης πλαγιάς.
Κ' είχε τη φλόγα της ματιάς του πολεμιστή, τη λαμπράδα της ψυχής και την ορμή του. Και χαράζοντας μια μακριά γραμμή στα χιόνια βυθίστηκε βαθιά στην παγωμένη γη, πολύτιμος σπόρος μιας καλύτερης μέρας, ενός πιο φωτεινού κόσμου.
Ξύπνησε η ναρκωμένη χελώνα κι απορημένη ρώτησε τα παγωμένα ζούδια:
"Τι είναι αυτό;".
"Δεν είναι δάκρυ. Δεν είναι, μονολόγησε σοβαρά ένα σκουλήκι. Είναι πιο ακριβό, πολύ ακριβό".
"Διαμάντι τότε;" αναρωτήθηκε δειλά μια σαύρα.
"Ούτε, ούτε, απάντησε ένας σπόρος. Είναι το πιο πολύτιμο της γης".
"Είναι αίμα", συμπέρανε η χελώνα.
"Όχι, συμφώνησαν τα ζούδια. Είναι δάκρυ ήρωα".
"Κλαίνε οι ήρωες; Κλαίνε κάποτε", στέναξε η σαύρα.
Σε μια πλαγιά της Αττικής, κάτω από ένα θεόρατο πεύκο, σε μια κουφάλα της γης λάμπει το δάκρυ ενός ήρωα. Γύρω του μια χελώνα, μια σαύρα, ένα πλήθος ζούδια της γης ξέχασαν να προϋπαντήσουν την άνοιξη, να γλεντήσουν το καλοκαίρι. Ένας σπόρος ξέχασε να φυτρώσει. Κάθονται κει προσμένοντας να βλαστήσει το δάκρυ. Να ξεπεταχτεί από το φως του το θεόρατο δέντρο της λευτεριάς που οι ρίζες του θα ρουφήξουν τη ζωή απ’ τα ματωμένα ποτάμια της θυσίας μας.
Ένας σκαντζόχερος κλεισμένος στην αγκαθωτή αρματωσιά του είδε ένα δάκρυ. Μα το πέρασε για ξεχασμένο διαμάντι κι έφυγε. Όμως η χελώνα, ο σπόρος της βελανιδιάς ξέρουν τι είναι το φωτεινό αυτό διαμάντι. Γι’ αυτό τα ζούδια ξέχασαν να ξυπνήσουν κι οι σπόροι να φυτρώσουν.
Σε μια κουφάλα ενός βουνού μια χελώνα κι ένας σπόρος βελανιδιάς περιμένουνε να φυτρώσει και να βλαστήσει ο σπόρος της λευτεριάς, το φωτεινό δάκρυ του Ελασίτη.
ΙΑΣΟΝΑΣ ΧΑΤΖΗΛΙΝΑΣ, ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ, Ιούλης 1945
---------------------------------------------------------------------
Αλλά ας προσθέσω και εγώ κάτι λίγα στα παραπάνω.
Ο Άρης Βελουχιώτης είχε δηλώσει από τότε που πρωτοξεκίνησε το αντάρτικο:
"Δε θ’ αφήσουμε το όπλο από το χέρι μας, αν δεν πετύχουμε και τη διπλή λευτεριά: Τη λαοκρατία. Γι’ αυτό θα παλέψουμε για να εκτελέσουμε κι αυτή την υπόσχεσή μας, αφιερώνοντας και θυσιάζοντας τη ζωή μας ακόμα για τη λαοκρατική λύση του ελληνικού προβλήματος".
Στην Απελευθέρωση ο Βελουχιώτης ήταν ένας από αυτούς που διαφώνησαν ριζικά με τις επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ για την συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την ανάθεση κεντρικού ρόλου στους Άγγλους.
Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ να αντιμετωπίσει αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους, λέγοντας:
"Αν ζήσει κανένας σας, να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά. Εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα, δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους.
Αυτό θέλω να το θυμάστε, αν κανένας σας ζήσει.."
(1)Η Συμφωνία της Βάρκιζας
ΤΟ ΜΟΙΡΑΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ.
Επί της ουσίας η Συμφωνία της Βάρκιζας είναι κάτι που μέχρι και σήμερα αποτελεί στίγμα στην ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ δεδομένου πως από μεγάλο κομμάτι του κινήματος, βασικός εκφραστής του οποίου ήταν ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης, χαρακτηρίσθηκε ως παράδοση άνευ όρων.
Στις 28 Φλεβάρη ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ, ο οποίος παρέδωσε 100 πυροβόλα διαφόρων τύπων, 81 ομαδικούς και 138 ατομικούς όλμους, 419 πυροβόλα, 1412 οπλοπολυβόλα, 713 αυτόματα τουφέκια, 48.953 τουφέκια και πιστόλια, 57 αντιαρματικά τουφέκια και 17 συσκευές ασυρμάτου.
Μερικές μονάδες του ΕΛΑΣ, όπως και ο ηγέτης του Άρης Βελουχιώτης αρνήθηκαν να δεχτούν τη Συμφωνία και κατέφυγαν και πάλι στα βουνά.
(2)Ο Άρης Βελουχιώτης και η Συμφωνία της Βάρκιζας.
Ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε τότε σε ανοιχτή σύγκρουση και ρήξη με το ΚΚΕ θεωρώντας τη συμφωνία "προδοσία των απλών ανταρτών".
Ξανάρχισε την δράση του κινούμενος στην ορεινή κεντρική Ελλάδα, ιδρύοντας το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) και τον νέο ΕΛΑΣ με στόχο τον αγώνα εναντίον των Άγγλων, της νέας ελληνικής κυβέρνησης και τις παρακρατικές συμμορίες που δρούσαν στην ύπαιθρο.
Μαζί του συμπαρατάχθηκαν στενοί του φίλοι, καπετάνιοι του ΕΛΑΣ, όπως ο Πελοπίδας, ο Θάνος, ο Χρυσιώτης, ο Νέστορας και μερικοί μαυροσκούφηδες με επικεφαλής τους Τζαβέλα και Έκτορα.
Τότε είχε πει:
Η "διαφώτιση" του λαού, των οπαδών του ΕΑΜ και των οπαδών και μελών του ΚΚΕ επί της "αναγκαιότητας" της πολιτικής της Βάρκιζας είναι αστεία κυριολεκτικά και κανένα μέλος του ΚΚΕ δεν την πιστεύει.
Μα και τι διαφώτιση να γίνει;
Κατά ποιον ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα μπορούσε το άσπρο να γίνει μαύρο;
(3)ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ.
Εν πορεία 24/3/45
Συντροφικά Άρης Βελουχιώτης
Προς όλα τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ
Αγαπητοί σύντροφοι, Με το σημείωμά μου τούτο θα προσπαθήσω να τραβήξω την προσοχή σας στα πιο κάτω.
Η Αθήνα κοιμόταν. Κι η κάθε μια ελεύτερή της γειτονιά είχε γύρει αποσταμένη το κεφάλι.
Η Γκύζη είχε ακουμπήσει το κεφάλι στα φαλακρά Τουρκοβούνια, τα Εξάρχεια και η Νεάπολη έκλειναν τα μάτια τρομαγμένα κάτω απ’ το βαρύ ίσκιο του Λυκαβηττού. Το Μεταξουργείο είχε στηρίξει το κεφάλι στο οδόφραγμα της Λευτεριάς.
Οι γειτονιές της Αθήνας πέσανε αποβραδίς μεθυσμένες από δόξα και καπνό και το πρωί τις βρήκε άψυχες, νεκρές, σκλάβες…
Τη στερνή αυτή βραδιά που πέταξε η ψυχή της Αθήνας, η βασανισμένη πόλη κοιμόταν και δεν ένοιωσε πως της έφευγε η μεγάλη της ηρώισσα ψυχή.
Κι έφευγε η ψυχή της γυρεύοντας το γλιτωμό στο χιόνι, στην παγωνιά, στο βοριά, στην ερημιά των βουνών. Έφευγε ο πολεμιστής μας και πίσω τον ακολούθαγε ένας λαός.
Προχώραγαν προς τον Βορρά, σκαρφάλωναν στις κορφές, διάβαιναν τις χαράδρες μα η ψυχή τους φτερούγιζε πάντα πίσω, στην αγαπημένη πρωτεύουσα της πάλης για τη Λευτεριά. Στο στόμα του παλικαριού ερχόταν και ξαναρχόταν – σβησμένο μοιρολόι – ο στίχος του τραγουδιού:
"Την Αθήνα δεν αφήνω,
προτιμώ να σκοτωθώ…".
Τόχε τραγουδήσει με βραχνιασμένη φωνή προχωρώντας φλογισμένος πολεμιστής προς το κέντρο της Αθήνας. Τόχε τραγουδήσει ξεψυχώντας και ταπεινώνοντας μεσ’ απ’ τα συντρίμμια τη δύναμη μιας Αυτοκρατορίας.
Μα τώρα που η Αθήνα έγειρε σκλάβα πως και που να το τραγουδήσει;
Το στόμα το χαρούμενο που κανένας φόβος δε μπόρεσε να το κλειδώσει βουβάθηκε. Τα χέρια που καμιά αλυσίδα δε μπόρεσε να τα σκλαβώσει έγειραν αδύναμα. Και τα μάτια που καμιά πύρινη μπόρα και κανένα μεσαιωνικό βασανιστήριο δε μπόρεσε να τα κάνει για μια στιγμή να χάσουν τη λάμψη τους θόλωσαν από ένα δάκρυ.
Και το δάκρυ απ’ το υγραμένο μάτι κύλησε στο αδύνατο μπαρουτοκαπνισμένο πρόσωπο του πολεμιστή κι από κει έσταξε στο παρθένο χιόνι της απότομης πλαγιάς.
Κ' είχε τη φλόγα της ματιάς του πολεμιστή, τη λαμπράδα της ψυχής και την ορμή του. Και χαράζοντας μια μακριά γραμμή στα χιόνια βυθίστηκε βαθιά στην παγωμένη γη, πολύτιμος σπόρος μιας καλύτερης μέρας, ενός πιο φωτεινού κόσμου.
Ξύπνησε η ναρκωμένη χελώνα κι απορημένη ρώτησε τα παγωμένα ζούδια:
"Τι είναι αυτό;".
"Δεν είναι δάκρυ. Δεν είναι, μονολόγησε σοβαρά ένα σκουλήκι. Είναι πιο ακριβό, πολύ ακριβό".
"Διαμάντι τότε;" αναρωτήθηκε δειλά μια σαύρα.
"Ούτε, ούτε, απάντησε ένας σπόρος. Είναι το πιο πολύτιμο της γης".
"Είναι αίμα", συμπέρανε η χελώνα.
"Όχι, συμφώνησαν τα ζούδια. Είναι δάκρυ ήρωα".
"Κλαίνε οι ήρωες; Κλαίνε κάποτε", στέναξε η σαύρα.
Σε μια πλαγιά της Αττικής, κάτω από ένα θεόρατο πεύκο, σε μια κουφάλα της γης λάμπει το δάκρυ ενός ήρωα. Γύρω του μια χελώνα, μια σαύρα, ένα πλήθος ζούδια της γης ξέχασαν να προϋπαντήσουν την άνοιξη, να γλεντήσουν το καλοκαίρι. Ένας σπόρος ξέχασε να φυτρώσει. Κάθονται κει προσμένοντας να βλαστήσει το δάκρυ. Να ξεπεταχτεί από το φως του το θεόρατο δέντρο της λευτεριάς που οι ρίζες του θα ρουφήξουν τη ζωή απ’ τα ματωμένα ποτάμια της θυσίας μας.
Ένας σκαντζόχερος κλεισμένος στην αγκαθωτή αρματωσιά του είδε ένα δάκρυ. Μα το πέρασε για ξεχασμένο διαμάντι κι έφυγε. Όμως η χελώνα, ο σπόρος της βελανιδιάς ξέρουν τι είναι το φωτεινό αυτό διαμάντι. Γι’ αυτό τα ζούδια ξέχασαν να ξυπνήσουν κι οι σπόροι να φυτρώσουν.
Σε μια κουφάλα ενός βουνού μια χελώνα κι ένας σπόρος βελανιδιάς περιμένουνε να φυτρώσει και να βλαστήσει ο σπόρος της λευτεριάς, το φωτεινό δάκρυ του Ελασίτη.
ΙΑΣΟΝΑΣ ΧΑΤΖΗΛΙΝΑΣ, ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ, Ιούλης 1945
---------------------------------------------------------------------
Αλλά ας προσθέσω και εγώ κάτι λίγα στα παραπάνω.
Ο Άρης Βελουχιώτης είχε δηλώσει από τότε που πρωτοξεκίνησε το αντάρτικο:
"Δε θ’ αφήσουμε το όπλο από το χέρι μας, αν δεν πετύχουμε και τη διπλή λευτεριά: Τη λαοκρατία. Γι’ αυτό θα παλέψουμε για να εκτελέσουμε κι αυτή την υπόσχεσή μας, αφιερώνοντας και θυσιάζοντας τη ζωή μας ακόμα για τη λαοκρατική λύση του ελληνικού προβλήματος".
Στην Απελευθέρωση ο Βελουχιώτης ήταν ένας από αυτούς που διαφώνησαν ριζικά με τις επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ για την συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την ανάθεση κεντρικού ρόλου στους Άγγλους.
Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ να αντιμετωπίσει αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους, λέγοντας:
"Αν ζήσει κανένας σας, να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά. Εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα, δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους.
Αυτό θέλω να το θυμάστε, αν κανένας σας ζήσει.."
(1)Η Συμφωνία της Βάρκιζας
ΤΟ ΜΟΙΡΑΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ.
Επί της ουσίας η Συμφωνία της Βάρκιζας είναι κάτι που μέχρι και σήμερα αποτελεί στίγμα στην ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ δεδομένου πως από μεγάλο κομμάτι του κινήματος, βασικός εκφραστής του οποίου ήταν ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης, χαρακτηρίσθηκε ως παράδοση άνευ όρων.
Στις 28 Φλεβάρη ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ, ο οποίος παρέδωσε 100 πυροβόλα διαφόρων τύπων, 81 ομαδικούς και 138 ατομικούς όλμους, 419 πυροβόλα, 1412 οπλοπολυβόλα, 713 αυτόματα τουφέκια, 48.953 τουφέκια και πιστόλια, 57 αντιαρματικά τουφέκια και 17 συσκευές ασυρμάτου.
Μερικές μονάδες του ΕΛΑΣ, όπως και ο ηγέτης του Άρης Βελουχιώτης αρνήθηκαν να δεχτούν τη Συμφωνία και κατέφυγαν και πάλι στα βουνά.
(2)Ο Άρης Βελουχιώτης και η Συμφωνία της Βάρκιζας.
Ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε τότε σε ανοιχτή σύγκρουση και ρήξη με το ΚΚΕ θεωρώντας τη συμφωνία "προδοσία των απλών ανταρτών".
Ξανάρχισε την δράση του κινούμενος στην ορεινή κεντρική Ελλάδα, ιδρύοντας το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) και τον νέο ΕΛΑΣ με στόχο τον αγώνα εναντίον των Άγγλων, της νέας ελληνικής κυβέρνησης και τις παρακρατικές συμμορίες που δρούσαν στην ύπαιθρο.
Μαζί του συμπαρατάχθηκαν στενοί του φίλοι, καπετάνιοι του ΕΛΑΣ, όπως ο Πελοπίδας, ο Θάνος, ο Χρυσιώτης, ο Νέστορας και μερικοί μαυροσκούφηδες με επικεφαλής τους Τζαβέλα και Έκτορα.
Τότε είχε πει:
Η "διαφώτιση" του λαού, των οπαδών του ΕΑΜ και των οπαδών και μελών του ΚΚΕ επί της "αναγκαιότητας" της πολιτικής της Βάρκιζας είναι αστεία κυριολεκτικά και κανένα μέλος του ΚΚΕ δεν την πιστεύει.
Μα και τι διαφώτιση να γίνει;
Κατά ποιον ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα μπορούσε το άσπρο να γίνει μαύρο;
(3)ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ.
Εν πορεία 24/3/45
Συντροφικά Άρης Βελουχιώτης
Προς όλα τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ
Αγαπητοί σύντροφοι, Με το σημείωμά μου τούτο θα προσπαθήσω να τραβήξω την προσοχή σας στα πιο κάτω.
Ολόκληρη η ιστορική επιστολή του Άρη Βελουχιώτη:
δύο φωτογραφίες δεν θα ξεχάσω όσο ζω : το δάκρυ του ελασίτη όταν παραδίδει το όπλο του και το μικρό εβραιόπουλο στη πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονικη
ΑπάντησηΔιαγραφή